E-Ticarette Haksız Ticari Uygulamalar
E-Ticarette haksız ticari uygulama deyince aklımıza gelen şey nedir? Haksız sayılan bazı eylem ve davranışlar, bir tarafın diğer tarafa hukuk dışı işlem yapması. Daha birçok hakkaniyetten uzak iş ve işlemler aklımıza gelebilir.
Ya da bir satıcının bir tüketiciye yaptığı haksız iş ve eylemler olabilir mi? Buna cevabımız hayır olacaktır. Neden mi?
Çünkü e-ticarette haksız uygulamalar kanunun düzenlediği şekliyle satıcı ve pazaryeri arasındaki haksız durumlar içindir.
Düzenleme Amacı ve İçeriği
E-ticaret günden güne rutin hayatın olmazsa olmazı haline gelmeye başladı. Gerek tüketiciler gerekse satıcılar ve hizmet sağlayıcılar için durum böyle. Lakin aracı hizmet sağlayıcı dediğimiz pazaryerleri tekelleşmeye gidebilecek, elinde gücü kötü kullanabilecek potansiyele geldiler. Burada dikkat edelim pazaryerlerini kötülemiyoruz. Ellerindeki gücü kötü kullandılar demiyoruz, kullanabilecek potansiyel güçleri oluştu diyoruz. Devletin görevi de önlem almaktır. Ne pazaryerinin ne satıcının ne de tüketicinin hakkı yenmeden önlem almaktır.
Bu önlem 01.07.2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 7146 sayılı kanunla alındı. Adı geçen kanun ile e-ticareti düzenleyen 6563 sayılı kanunumuzda değişiklikler yapıldı ve EK MADDE 1 eklendi. Bu ek madde 1, haksız ticari uygulamanın ne olduğunu ve haksız ticari uygulama sayılan halleri düzenleyecek şekilde hazırlandı.
Haksız Ticari Uygulama Nedir?
6563 sayılı kanunda, “Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret hizmet sağlayıcının ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalarının haksız olduğu kabul edilir.” denilmektedir.
Buna göre, yukarıda bahsedilen şekilde pazaryeri tarafından satıcıya uygulanan iş ve işlemler haksız ticari uygulamaya girmektedir.
Ayrıca aşağıda listelenen maddelerdeki uygulamalar da kanunen haksız ticari uygulama sayılmaktadır.
Haksız Ticari Uygulama Sayılan Haller
1. Mal ve hizmet satışı kapsamında satıcıya pazaryeri tarafından ödenmesi gereken komisyon ve varsa diğer ücretler kesildikten sonra kalan satış tutarının zamanında pazaryeri tarafından satıcıya ödenmemesi.
Burada zamanında ödenmemesi tabiri açmak gerekir. Mal veya hizmet alıcıya ulaştıktan ve para pazaryerinin kontrolüne geçtikten sonra en geç beş gün içinde ödenmesi gerekir. [Ek Madde 1, ikinci fıkra, (a) bendi]
2. Pazaryeri tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dâhil olmak üzere, satıcının kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması.
3. Satıcı ile olan ticari ilişkinin koşullarının, yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi ya da bu sözleşmenin açık, anlaşılır ve satıcı tarafından kolay erişilebilir olmasının sağlanmaması.
4. Satıcının aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi.
5. Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranı aracılık sözleşmesinde belirtilmediği hâlde satıcıdan bedel alınması.
6. Aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği hâlde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle satıcının sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi, satıcıya sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması.
Görüldüğü üzere pazaryerinin satıcılara ve hizmet sunanlara karşı önemli sorumlulukları ve bu sorumluluklarını yerine getirirken uyması gereken kurallar bulunmaktadır. Pazaryerlerinde satış yapan satıcı ve hizmet sunanların pazaryerleri ile olan ilişkilerinde yukarıdaki hususlara dikkat etmesi ve haklarının yendiğini düşündükleri durumda gerekli iletişimi sağlamasını önemle bildiririz.
